W dniu 24 kwietnia 2020 r. w Nadleśnictwie Krucz zgodnie z porozumieniem nr 1/2020 pomiędzy Nadleśnictwem Krucz, a Komitetem Ochrony Orłów z siedzibą w Olsztynie, w ramach realizacji Projektu pn. „Ochrona rybołowa Pandion haliaetus na wybranych obszarach SPA Natura 2000 w Polsce nr LIFE15/NAT/PL000819” na terenie Nadleśnictwa Krucz zostały wytypowane drzewa pod budowę sztucznych gniazd dla tych ptaków.

Eksperci z Komitetu Ochrony Orłów w uzgodnieniu i w obecności leśników na 3 wybranych drzewach (optymalnych pod względem m.in. wysokości, grubości, ugałęzienia, położenia w lesie oraz co bardzo ważne powinny to być drzewa powyżej 100 - letnie) zamontowali 3 platformy – sztuczne gniazda dla rybołowów. Teraz już tylko pozostaje czekanie na przylot tych wyjątkowych ptaków. Leśnicy i ornitolodzy mają nadzieję na zasiedlenie przez rybołów przygotowanych gniazd już w tym roku lub w kolejnych latach.

Rybołów znajduje się w Polsce pod ochroną, jest ptakiem skrajnie rzadko występującym. Według szacunków, na terenie kraju znajduje się mniej niż 30 par lęgowych. Stan polskiej populacji charakteryzują również wahania. Areał lęgowy rybołowa to województwo lubuskie, pogranicze Wielkopolski, Pomorze Zachodnie i Mazury. 

Te ptaki drapieżne żywią się niemal wyłącznie rybami, dlatego ważne jest by w okolicy umieszczenia sztucznego gniazda – platformy znajdowały się zbiorniki wodne – tak też jest w Nadleśnictwie Krucz. Szacuje się, że tylko ok 5% ich diety to płazy, gady, skorupiaki, bezkręgowce lub drobne ssaki i ptaki. Z przeprowadzonych obserwacji wynika, że ryby, które preferują to przede wszystkim płocie, okonie, karasie i szczupaki. W poszukiwaniu pokarmu potrafią polecieć na odległość nawet 10 km. W trakcie sezonu para lęgowa rybołowów z dwójką młodych potrafi upolować i zjeść ok. 170 kg ryb. Dorosły rybołów waży do 2 kg i jest ptakiem średniej wielkości - długość ciała wynosi ok. 60 cm. Rozpiętość skrzydeł tych ptaków sięga nawet 180 cm. Cechą charakterystyczną jest to, że podczas lotu w typowy dla tego gatunku sposób załamują skrzydła i jako nieliczne ptaki drapieżne potrafią na dłużej zawisnąć w powietrzu. W trakcie polowania rybołów krąży 20–50 m nad wodą, wypatrując ryb. Gdy zobaczy rybę, składa skrzydła i  z dużą prędkością spada pionowo w wodę. Nad samą wodą wyciąga szpony i nurkuje, próbując pochwycić nimi rybę. Zdarzało się, że rybołów atakował tak dorodną rybę, że nie potrafił podnieść jej z wody.

Rybołów do gniazdowania potrzebuje okazałych drzew o płaskiej koronie. Chętnie korzysta też ze sztucznych platform umieszczanych na słupach energetycznych wysokiego napięcia. Wszystkie sztuczne platformy, zarówno te montowane na drzewach jak i na słupach energetycznych muszą mieć solidną i przemyślaną konstrukcję tak aby wytrzymały co najmniej kilkanaście lat użytkowania – usytuowane na samym wierzchołku korony muszą być jak najbardziej odporne na warunki pogodowe – wiatr, deszcz, śnieg czy też wysoka lub niska temperatura.

Tam, gdzie rybołowy zbudują gniazdo, leśnicy tworzą strefę ochronną. W takich miejscach nadleśnictwa, które zarządzają danym terenem rezygnują z prowadzenia gospodarki leśnej – priorytetem staje się wówczas zapewnienie spokoju i  bezpieczeństwa bytującym w danym gnieździe ptakom.

Leśnicy oraz eksperci z Komitetu Ochrony Orłów mają nadzieję, że rybołowy - dzięki podjętym staraniom – zasiedlą przygotowane dla nich gniazda i na terenie Puszczy Noteckiej będziemy mogli np. nad zbiornikami wodnymi podczas ich polowania na ryby, obserwować te wyjątkowe i niezwykle rzadkie ptaki.

Fot. Jan Filoda