OCHRONA LASU

Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Fot. A. Stoiński

Zagrożenia środowiska leśnego można podzielić na trzy grupy:

Zagrożenia abiotyczne

Zagrożenia powodowane przez ekstremalne zjawiska atmosferyczne. Wśród czynników atmosferycznych mogących najsilniej oddziaływać na lasy Nadleśnictwa Krucz wymienić należy silne wiatry i huragany. W ostatnich latach obserwuje się szkody spowodowane przez wahania poziomu wód gruntowych. Pewnym zagrożeniem dla upraw i szkółek leśnych są dość częste, późne przymrozki wiosenne (połowa maja). W bezodpływowych obniżeniach terenu występują niewielkie zmrozowiska, szczególnie niebezpieczne dla nowo zakładanych upraw

Zagrożenia biotyczne

W przypadku zagrożeń biotycznych należy wymienić:

1). Zagrożenia wynikające ze struktury i składu gatunkowego drzewostanów

Duży udział sosny zajmującej prawie 89% powierzchni leśnej w składzie gatunkowym drzewostanów przyczynia się do zwiększonej podatności środowiska leśnego na ujemny wpływ powodowanych przez czynniki biotyczne. Odnosi się to do form degeneracji lasu takich jak:
- borowacenie (pinetyzacja),
- monotypizacja, tzn. ujednolicony skład gatunkowy i wiekowy drzewostanu,
- neofityzacja, tzn. wnikanie lub wprowadzanie gatunków obcego pochodzenia do składu gatunkowego drzewostanu,

2). Zagrożenia powodowane przez szkodniki owadzie

Jednogatunkowe i jednowiekowe drzewostany sosnowe występujące na większości powierzchni Nadleśnictwa Krucz są przyczyną dużego zagrożenia ze strony szkodników owadzich:
- brudnica mniszka,
- strzygonia choinówka,
- barczatka sosnówka,
- boreczniki,
- poproch cetyniak,
- osnuja gwiaździsta,

3). Zagrożenie powodowane przez patogenny grzybowe

Potencjalne zagrożenie ze strony pasożytniczych grzybów (huby korzeniowej i opieniek) występuje szczególnie w drzewostanach rosnących na gruntach porolnych.

4). Zagrożenie powodowane przez zwierzynę

Obszary Nadleśnictwa Krucz stanowią miejsce przebywania populacji zwierząt łownych – jelenia, daniela, dzika i sarny. Efektem tego są wyrządzane szkody – głównie zgryzanie upraw, spałowanie młodników oraz redukcja liściastych gatunków głównych i domieszkowych w zakładanych uprawach.

Zagrożenia antropogeniczne

1). Zanieczyszczenie powietrza, wód i gleb

Nadleśnictwo Krucz leży w rejonie o niskiej koncentracji przemysłu. Najwięcej emisji zanieczyszczeń pochodzi z gospodarstw domowych, szczególnie w okresie grzewczym oraz niektóre zakłady przemysłowe na terenie Czarnkowa. Nadleśnictwo położone jest w strefie wielkopolskiej, dla której jakość powietrza oceniono pod kątem dwutlenku siarki i tlenków azotu do klasy A. Pod względem oceny jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia ozonem oceniono na klasę C, co oznacza przekroczenie poziomu docelowego dla rozpatrywanej substancji.

Aktualne potencjalne zagrożenia stanowią: nieregulowana gospodarka wodno – ściekowa na terenach wiejskich, intensywne stosowanie wspomaganych chemicznie metod agrotechnicznych, niekontrolowany rozwój zabudowy rekreacyjnej i turystycznej oraz występowanie tzw. Dzikich wysypisk śmieci i wylewisk.

2). Zagrożenie pożarowe

Ze względu na obecność dużych kompleksów borów sosnowych Nadleśnictwo Krucz zakwalifikowane zostało do I kategorii – dużego zagrożenia pożarowego.

Ochrona przed czynnikami abiotycznymi:

Zapobieganie szkodom powodowanym przez przymrozki późne polega na dostosowaniu terminu wysiewu nasion w taki sposób, aby wzeszły po ustąpieniu przymrozków. Kolejnym sposobem zapobiegania szkodom lub ograniczeniem ich występowania jest przykrywanie zasiewów włókniną lub deszczowanie . Natomiast w przypadku ochrony przed szkodami powodowanymi przez wysokie temperatury należy stosować cieniowanie oraz zraszanie sadzonek.

Fot. K. Piochacz

W przypadku szkód powodowanych przez czynniki nieożywione środowiska tj. wiatr, śnieg czy deszcz człowiek nie wpływu na rozmiar szkód. Ochrona w tym przypadku polega głównie na usuwaniu powstałych szkód.

Fot. A. Guzowski

Ochrona przed zagrożeniami biotycznymi

Ochrona przed owadami

W celu prowadzenia skutecznej ochrony lasu przed szkodliwymi owadami nadleśnictwo stosuje różne czynności monitoringu liczebności szkodników: wykłada pułapki feromonowej, prowadzi liczenie samic podczas przejść przez zagrożone drzewostany w czasie kulminacji rójki, wykonuje jesienne poszukiwania zimujących stadiów szkodników sosny, prowadzi kontrolowany wylęg larw/gąsienic w celu określenia zdrowotności oraz inne kontrole zalecone przez ZOL.

Osłabione i chore drzewa są zasiedlane przez szkodniki wtórne (fizjologiczne i techniczne), w skutek czego masowo wydziela się posusz. Na terenie Nadleśnictwa Krucz do najważniejszych szkodników wtórnych należą: cetyńce, smoliki kornik drukarz oraz przypłaszczek granatek. Ochrona przed tymi szkodnikami polega głównie na wyznaczeniu, terminowym usuwaniu i wywożeniu z lasu drzew zasiedlonych, terminowym wywozie pozyskane drewna z lasu ponadto wykładaniu pułapek klasycznych i feromonowych.

Fot. P. Cholewiński

Zagrożenie powodowane przez patogenny grzybowe

Potencjalne zagrożenie ze strony pasożytniczych grzybów (huby korzeniowej i opieniek) występuje szczególnie w drzewostanach rosnących na gruntach porolnych, które zajmują powierzchnie 2 234,88 ha. Chemiczne zwalczanie patogenów w Nadleśnictwie Krucz prowadzi się tylko na szkółce leśnej, gdzie wykonuje się opryski przeciwko osutce sosnowej, mączniakom dębu i zgorzeli siewek. Szeroka gama środków zapobiegawczych: mikoryzowanie sadzonek, specjalistyczne przygotowanie gleby, właściwy dobór składu gatunkowego odnowień i zalesień oraz odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne pozwalają na ograniczenie do minimum potencjalnego zagrożenia.

Zagrożenie powodowane przez zwierzynę

Obszary Nadleśnictwa Krucz stanowią miejsce przebywania populacji zwierząt łownych – jelenia, daniela, dzika i sarny. Efektem tego są wyrządzane szkody – głównie zgryzanie upraw, spałowanie młodników oraz redukcja liściastych gatunków głównych i domieszkowych w zakładanych uprawach. W celu zmniejszenia rozmiaru szkód należy dążyć do utrzymania optymalnego stanu zwierzyny łownej poprzez pełne wykorzystanie planów odstrzału. Pozostałe sposoby jak grodzenia upraw, prawidłowe zagospodarowanie poletek łowieckich, stosowanie mechanicznych i chemicznych środków odstraszających, palikowanie modrzewia, zimowe wykładanie drzew ogryzowych wpływa na ograniczanie rozmiaru wyrządzonych szkód.

Fot. A. Stoiński

Ochrona przed zagrożeniami antropologicznymi

Zanieczyszczenie powietrza, wód i gleb

Nadleśnictwo Krucz leży w rejonie o niskiej koncentracji przemysłu. Najwięcej emisji zanieczyszczeń pochodzi z gospodarstw domowych, szczególnie w okresie grzewczym oraz

.Aktualne potencjalne zagrożenia stanowią: nieregulowana gospodarka wodno – ściekowa na terenach wiejskich, intensywne stosowanie wspomaganych chemicznie metod agrotechnicznych, niekontrolowany rozwój zabudowy rekreacyjnej i turystycznej oraz występowanie tzw. Dzikich wysypisk śmieci i wylewisk.

Zagrożenie pożarowe

Ze względu na obecność dużych kompleksów borów sosnowych oraz rozwijającą się turystykę Nadleśnictwo Krucz zakwalifikowane zostało do I kategorii – dużego zagrożenia pożarowego. Celem ograniczania ilości i wielkości pożarów Nadleśnictwo prowadzi obserwacje terenu z dwóch wież ppoż. zlokalizowanych w L. Gniewomierz oraz L. Tarnowiec na których zamontowane są kamery HD. Przy siedzibie Nadleśnictwa zlokalizowana jest baza sprzętu ppoż wyposażona w motopompy pływające, tłumice, szpadle, gaśnice, hydronetki plecakowe oraz inny niezbędny sprzęt do podjęcia natychmiastowych działań celem stłumienia pożaru w zarodku. Nadleśnictwo ponadto dysponuje samochodem patrolowym z zestawem wysokociśnieniowym typu Fire Skid zbiornikiem 400 l wody i środka pianotwórczego. Obserwacje z kamer prowadzone są w Zintegrowanym Punkcie alarmowo – Dyspozycyjnym Nadleśnictwa Krucz i Potrzebowice, który znajduje się w Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Czarnkowie.

Fot. P. Cholewiński